Жаңалықтар

Жамбыл Облыстық ЖИТС орталығының қызметкерлері жыл сайынғы іс-шаралар шеңберінде жедел тестілеу әдісімен 450 әскерге шақырылушы саны 5513 әскери бөлімінің мерзімді қызметінің әскери қызметшілеріне АИТВ-инфекциясына тексеру жүргізді. Сонымен қатар АИТВ-инфекциясының алдын алу бойынша санитарлық – ағарту жұмыстары жүргізілді.

2023 жылдың 10 қаңтарында Назарбаев зияткерлік мектебінің педиатрының шақыруымен Жамбыл облыстық ЖИТС орталығының қызметкерлеріне жастар арасында АИТВ-ның жеке алдын-алу  мәселелеріне арналған семинар өткізілді. Инфекцияның әртүрлі нұсқалары, берілу жолдары, даму кезеңдері, терапия, АИТВ-инфекциясы бойынша эпидемиологиялық жағдай қарастырылды. Аудитория қызығушылық танытты, семинар тақырыбы бойынша көптеген сұрақтар қойды.

Жамбыл облыстық ЖИТС орталығының зертхана меңгерушісі В. М. Каримова 2022 жылғы 28 желтоқсанда ұйым қызметкерлері үшін «Әлеуетті қауіпті химиялық және биологиялық заттарды пайдаланатын зертханаларға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптардың санитарлық ережелерін бекіту туралы» ҚР Денсаулық сақтау министрінің 2021 жылғы 15 қазандағы №105 бұйрығына өзгерістер енгізуге арналған презентациямен семинар өткізді.

Жамбыл ЖИТС орталығының зертханасының қызметкерлері «Жедел-сынақтарды пайдалана отырып, АИТВ нәтижелерді алу, тестілеу және түсіндіру мәселелері» тақырыбында семинар-тренинг өткізді. Оқу бағдарламасы барысында сынауықтағы кептірілген үлгілерін (СКҮ) пайдалана отырып, АИТВ тестілеу кезінде сапаны бақылауды жүргізу және есептік-есеп құжаттаманы жүргізу рәсімі пысықталды. Семинар-тренингпен Орталықтың барлық медицина қызметкерлері қамтылды.

2022 жылғы 26 желтоқсанда Жамбыл ЖИТС орталығының қызметкерлері арасында өткізілген семинарда медицина саласындағы қолданыстағы НҚА қатысты өз біліктілігін арттыру шеңберінде Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 8 қазандағы № 118/2020 «Алғашқы көмек көрсетуге арналған дәрі қобдишасының құрамын бекіту туралы» бұйрығы талқыланды. Емдеу-алдын алу бөлімінің дәрігері С.Д. Токбураева баяндама жасады. 

Сондай-ақ, эпидемиолог-дәрігер А.С. Цзи баяндама жасап, аудитория назарына «Санитарлық ережелерді бекіту туралы. Ерекше қауіпті жұқпалы аурулардың алдын алу бойынша санитарлық-эпидемияға қарсы іс-шараларды ұйымдастыруға және өткізуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар»   бұйрығын ұсынды. Бұл ҚР Денсаулық сақтау министрінің 2021 жылғы 12 қарашадағы №114 бұйрығы.

2022 жылғы 26 желтоқсанда Жамбыл ЖИТС орталығының қызметкерлері арасында «Денсаулық сақтау саласындағы есепке алу құжаттамасының нысандарын, сондай-ақ оларды толтыру жөніндегі нұсқаулықтарды бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 30 қазандағы №175/2020 бұйрығына арналған семинар өткізілді. Емдеу-алдын алу бөлімінің дәрігер-эпидемиологы А. Д. Тургынбаева баяндады. 

Байланысқа дейінгі алдын-алу (БДАА)-бұл АИТВ-инфекциясының таралуын болдырмаудың өте тиімді әдісі, егер ол үнемі қолданылса. Әдетте, БДАА таблетка түрінде тенофовир және эмтрицитабин сияқты препараттарды күнделікті ауызша қабылдаудан тұрады.

БДАА АИТВ жұқтырмаған, бірақ жұқтыру қаупі жоғары адамдарға ұсынылады. Бұл гейлер және ерлермен жыныстық қатынасқа түсетін басқа ерлер, трансгендерлер, секс-жұмыскерлер, АИТВ жұқтырған серіктесі әлі вирустық жолмен басылмай тұрған серодискордантты жұптар және АИТВ ең көп зардап шеккен Африка елдері Сахараның оңтүстігіндегі қыздар. Әдетте, қауіпті аймаққа АИТВ жұқтырған адамдардың аз ғана бөлігі қажетті ем алатын, ал мүшеқапты қолдану деңгейі айтарлықтай төмен аймақтарда тұратын осы халық топтарының өкілдері жатады.

БДАА бастауға шешім қабылдағандар АИТВ теріс мәртебесіне ие болуы керек және үш айда бір рет қайта тексеруден өтуі керек. БДАА жанама әсерлері әдетте орташа және қысқа мерзімді болып табылады. Егер емделуші емдеуді бастамас бұрын АИТВ расталған теріс мәртебесіне ие болса, БДАА препараттарына төзімділіктің даму қаупі өте төмен.

Соңғы екі жылда БДАА кең таралуда. 2016 жылдың қазан айында 30 – дан астам елде шамамен 100 000 адам БДАА қызметін пайдаланды деп есептеледі; олардың көпшілігі АҚШ тұрғындары. ЮНЭЙДС мақсаты – бұл санды 2020 жылға қарай 3 миллионға жеткізу.

Бүгінгі таңда Австралия, Франция, Кения, Норвегия, Оңтүстік Африка және АҚШ БДАА бойынша ұлттық бағдарламалар жұмыс істейді. Ботсванада реттеушілер мақұлдау және бағдарламаны іске асыру жоспарын дайындау үрдісі жүріп жатыр, ал Таиландта, Зимбабведе және басқа да көптеген елдерде БДАА бағдарламаларын іске қосу бойынша нұсқаулықтар әзірленуде. Сонымен қатар, әлемнің әртүрлі елдерінде 20-дан астам жоба аясында БДАА әдістерін қолдану мүмкіндігі зерттелуде.

Алайда, ұлттық бағдарламалар жұмыс істейтін елдерде де халық арасында БДАА қызметтерін тұтыну біркелкі емес және көбінесе бұл қызметтер ең көп пайда әкелетін адамдардың санаттары оларға қол жеткізе алмайды. Көптеген ЖИТС қарсы белсенділер қазіргі жағдайды сынауды жалғастыруда. «БДАА – өміршең әдіс және біз оны халықтың осал топтары үшін қолжетімді етуіміз керек», – дейді Human Rights Campaign қызметкері Ноэль Гордон.

БДАА АИТВ өмір сүретін барлық адамдар үшін ерлер мен әйелдердің мүшеқаптары, ерікті медициналық ерлерді сүндеттеу және антиретровирустық терапия сияқты белгілі және бұрыннан қолданылған алдын алу әдістерінің жиынтығын толықтырады және онымен бірге қолданылуы керек. Егер антиретровирустық терапия тиімді болса, АИТВ өмір сүретін адамның қанындағы вирусты анықтау мүмкін болмайды және оның серіктеске берілу ықтималдығы нөлге ұмтылады. АИТВ-инфекциясының алдын алудың бірде-бір әдісі 100% кепілдік бермейді; сонымен қатар, БДАА басқа жыныстық жолмен берілетін аурулардың, сондай-ақ қажетсіз жүктіліктің пайда болуына жол бермейді. Мүшеқаптар АИТВ алдын-алудың ең қол жетімді және үнемді әдісі болып қала береді, сондықтан оларды  БДАА бірге қолдануды ынталандыру қажет.

БДАА психологиялық және физикалық жағынан бірқатар артықшылықтарға ие және АИТВ жұқтыру қаупін басқара алмайтын адамдарда мазасыздық пен оқшаулану сезімін төмендетуге ықпал етуі мүмкін. БДАА мұндай адамдарға жыныстық қатынас тұрғысынан көбірек тәуелсіздік береді, сонымен қатар тәуекел деңгейін төмендетеді. БДАА серіктеспен қарым-қатынасты жақсартуға және жақындықты нығайтуға, жақын серіктестің зорлық-зомбылығына қатысты алаңдаушылықты азайтуға, өзін-өзі бағалауды арттыруға және жыныстық денсаулықтың барлық аспектілеріне көбірек қызығушылық танытуға ықпал етуі мүмкін.

БДАА қызметтерін ұсыну АИТВ жұқтыру қаупі бар аймаққа көбірек адамдарды АИТВ емдеу клиникаларына баруға, АИТВ тестілеуден өтуге және талдау нәтижелеріне байланысты БДАА немесе емдеу қызметтерін пайдалануға ынталандыруы мүмкін. Қалай болғанда да, біз жеке адам үшін де, жалпы АИТВ алдын алу үшін де оң нәтиже аламыз.

БДАА – алдын алу қызметтерін уақыт өте келе өзгеруі мүмкін жеке қажеттіліктерге бейімдеудің тағы бір жолы. БДАА барлығына міндетті емес және үнемі пайдалануға арналмаған. БДАА кейін, әдетте, жыныстық жолмен берілетін ауруларды диагностикалау мен емдеуді қоса алғанда, жыныстық денсаулықтың жалпы көрсеткіштеріне жүйелі түрде шолу жасалады және қажет болған жағдайда АИТВ кешенді алдын алу және контрацепцияның тиісті стратегиясын талқылау.

https://www.unaids.org/ru/resources/presscentre/featurestories/2016/november/20161101_PrEP

Дүниежүзілік ЖИТС қарсы күрес күніне арналған науқанының онкүндігі аясында № 33 жалпы ОМ 9 сынып оқушыларының қатысуымен акция өтті. «АИТВ/ЖИТС және  алдын алу» тақырыбында лекция-семинар өткізілді.

Бүгін 2022 жылдың 28-ші қарашасы күні «Бүкілдүниежүзілік ЖИТС-пен күрес күні»аясында Жамбыл облыстық ЖИТС орталығының психолог мамандары Бегманова М., Сүңгібаев Б., Байзақ аудандық 6 орта мектептің жоғары сынып оқушыларына «АИТВ/ЖИТС берілу жолдары» атты тақырыпта дәріс оқыды. Семинарға 60 оқушы қатысты.

Бүгін 2022 жылдың 28-ші қарашасы күні Жамбыл облыстық жоғары медициналық колледжінің студенттеріне «Бүкіләлемдік ЖИТС-ке қарсы күрес күні» науқаны аясында ЖИТС орталығының дәрігер эпидемиологтары Тұрғынбаева А.,Кетпенбаев С., Цзи А., ұйымдастыруларымен «Теңдік уақыты» ұранымен кең көлемді акция өткізілді.
Сонымен қатар орталықтың мамандары Тұрғынбаева А. Кетпнебаев С., олар; жастарды өз денсаулығын сақтауға және жауапкершілікпен қарауға шақырды, АИТВ- инфекциясынан қорғану жолдары мен шаралары туралы айтып берді, және де АИТВ-мен өмір сүретін адамдарға қатысты стигма мен кемсітітушілікке жол бермеу туралы сөз сөйледі.
Акцияның қызықты бөліктері студентер арасында өткізген топтық ойындар мен қатысушылар арасында сұрақ-жауап айдары болды. Науқан аясында барлық ниет білдірушілер АИТВ-инфекциясына жедел тестілеуден өттіп, мамандардан кеңес алды. Сондай-ақ АИТВ-инфекциясының алдын алу бойынша бейнеролик көрсетілді. Бұл іс-шараның негізгі мақсаты –өз денсаулығы үшін жауапкершілікті қалыптастыру, профилактикалық тексерулерден уақытылы өту, сонымен қатар АИТВ-инфекциясының алғашқы белгілері туралы халықтың хабардарлығын артыру болып табылады. Аталмыш акцияға 38 білімгер қатысты.