Жамбыл облыстық ЖИТС-тің алдын алу және онымен күресу орталығының мамандарының ұйымдастыруымен Жамбыл аудандық орталық ауруханасы және перзентхана бөлімінде, орталық ауруханасына қарасты емханасындағы медицина қызметкерлеріне АИТВ инфекциясын алдын алу және одан сақтану мақсатында семинар жұмыстары жүргізілді. Сонымен қатар, жадынамалық түсіндірме парақшалар таратылды.
Орталықтың эпидемиолог дәрігерлері Гүлшат Ахметова, Сәуле Тоқбураева, Айнур Тұрғынбаева, Айгүл Сағадиева баяндама жасады.
Соңғы жылдары АИТВ жұқтырғандар арасында бала туу жасындағы әйелдер саны айтарлықтай өсті. Дәрігерлердің міндеті-вирустың ұрыққа трансплацентальды берілу қаупін азайту және болашақ ананың денсаулығын сақтау. Баланы АИТВ жұқтырған анадан жұқтыру жүктілік кезінде, әсіресе кеш мерзімде (30 аптадан кейін), босану кезінде және емізу кезінде мүмкін болады. АИТВ анадан балаға алдын алу іс-шараларын жүргізбей берілу ықтималдығы 45%-ды құрайды. АИТВ жұқтырған әйелге және одан туған балаға алдын алу іс-шаралар кешенінің бағдарламасын жүргізу кезінде баланы жұқтыру қаупі 2%-ға дейін төмендейді. Мұндай төмендеуге: дәрі-дәрмек шараларын (жүктілік, босану және босанғаннан кейінгі кезеңде антиретровирустық препараттарды қабылдау) және дәрі-дәрмексіз шараларды біріктіру арқылы қол жеткізуге болады, олардың ішінде ең маңыздылары-балаға АИТВ берілу қаупін азайтуға бағытталған босану тактикасы және емшек емізуді жасанды түрде толық ауыстыру (емшек сүтімен емізу шамамен 20% жағдайда маңызды перинаталдық инфекция). Өздеріңіз білетіндей, АИТВ-инфекциясының тек үш жолы бар-бұл мүшеқаптармен қорғалмаған контактілермен жыныстық жолмен берілу; парентеральды қан арқылы және науқас анадан балаға тік. Өкінішке орай, жұқтыру қаупін азайту мақсатында (АИТВ -инфекциясы, отбасын жоспарлау және барлық медициналық мекемелерде АИТВ тестілеу мәселелері бойынша кеңес беру) мемлекеттік бағдарламалардың жүргізілуіне қарамастан, әйелдерге жұқтыру орын алады және шарананы жұқтыру қаупі туындайды. АИТВ балаларды жұқтырудың негізгі жолы жүктілік, босану және бала емізу кезеңінде анадан балаға жұғатын тік жол болып табылады.
Сондықтан, босанғанға дейінгі кезеңде, босану кезеңінде және босанғаннан кейін алдын-алу іс-шаралардың барлық кешенін уақтылы бастау және жүргізу мақсатында дені сау баланы босануды жоспарлайтын әйелде АИТВ мәртебесін белгілеу қажет.
Бұл алдын-алу шараларына мыналар кіреді:
Қазіргі заманғы түсініктерге сәйкес жүкті әйелде АИТВ – инфекциясын анықтау жүктілікті үзуге емес, АИТВ анадан балаға берілуінің алдын алуды жүргізуге көрсетілім болып табылады. Қалаулы жүктілік сақталуы тиіс, бұл ретте АИТВ анадан балаға берілуінің алдын алуды табысты жүргізу үшін барлық шараларды қабылдау қажет. АИТВ-инфекциясы мерзімінен бұрын босануға әкелуі мүмкін (приантенатальды, пренатальды, инфекция).
АИТВ жұқтырған жүкті әйелді тексеру ҚР ДСМ 27.11.2020 ж. № ҚР ДСМ-211/2020, 11.06.2020ж. №97 «Ересектерде АИТВ инфекциясын диагностикалау мен емдеудің клиникалық хаттамасы» бұйрығына сәйкес АИТВ жұқтырған пациенттерді диспансерлік бақылау және жүкті әйелдерді динамикалық бақылау бойынша жүзеге асырылады. Барлық АИТВ жұқтырған жүкті әйелдерге перинаталдық инфекцияны төмендету мақсатында алдын-алу емдеу қажеттілігі түсіндіріледі.
АИТВ-инфекциясын емдеудің негізгі принциптеріне мыналар жатады: психологиялық қорғаныс режимін құру; тиімді антиретровирустық терапияны уақтылы бастау және қайталама аурулардың алдын алу; ең аз препараттарды мұқият таңдау; қайталама ауруларды ерте диагностикалау және уақтылы емдеу.
АИТВ-инфекциясының антиретровирустық терапиясы (АРВТ) өмірлік көрсеткіштері бойынша ұрықты сақтау алдында ананың өмірін сақтау басымдығымен жүргізіледі. АРТ аурудың клиникалық сатысына қарамастан, диагноз қойылған сәттен бастап 14 күннен кешіктірмей CD4 жасушаларының кез келген санымен АИТВ инфекциясы бар пациенттерде бастау керек. Босану кезінде (жүктілік кезінде АРВ ем алмаған) көмекке алғаш жүгінген жүкті әйелдерде АРВ препараттарының схемаларын қолдану: босану кезінде: DTG, бір рет және AZT/3TC әр 12 сағат сайын қайталап, босанғаннан кейін 7 күн бойы препараттарды қабылдауды жалғастырады. Егер әйел екінші немесе үшінші триместрдің соңында жүктілігі бойынша есепке тұрса, ВН тез төмендету және босану кезінде Анықталмайтын ВН қол жеткізу үшін АРТ дереу бастау қажет. 34-36 аптада ВН АИТВ >50 көшірмесі/мл болса ғана кесарь тілігі. Емшекпен емізу ұсынылмайды. Жүкті әйелдерді бақылауды ай сайын немесе екі айда бір рет (вирусологиялық супрессияның алдындағы міндеттеме мен ұзақтығына байланысты) және босанудың болжамды күніне мүмкіндігінше жиі жүргізу керек. ВН АИТВ жүктіліктің 36-шы аптасын қоса алғанда, екі айда бір рет тексеру керек.
Әйелдер АИТВ уақтылы тексеруден жүктілікке дейін, содан кейін есепке қою кезінде жүктіліктің басында және жүктіліктің 28 аптасында өтуі тиіс. АИТВ тестті екі серіктес/ерлі-зайыптылар да өтуі керек, өйткені ер адам да АИТВ тасымалдаушысы бола алады және оны жүктілік кезінде жұбайына бере алады. Әйел жүктіліктің ерте мерзімінде әйелдер консультациясында диспансерлік есепке тұруы тиіс. Әдетте, тұрғылықты жері бойынша жүктілік бойынша уақтылы есепке алу, жүкті әйелде АИТВ инфекциясын ерте анықтау кезінде алдын-алу іс-шаралардың барлық кешені жүргізіледі және балалар сау болып туылады. Жүктілік кезінде дәрумендер мен минералдар кешенін қабылдау ұсынылады. АИТВ-инфекциясы кезінде анемияның жоғары жиілігіне байланысты темір препараттары, фолий қышқылы және басқа препараттар тағайындалады.
Бірақ облыстың перзентханаларына әйелдер консультацияларында байқалмаған және АИТВ тексерілмеген немесе АИТВ тестілеудің бір ғана нәтижесі бар әйелдер түсуді жалғастыруда. Мұндай әйелдерге босану кезінде АИТВ тестілеу жүргізіледі және АИТВ-инфекциясы анықталған кезде, балаға алдын алу шараларын жүргізген кезде де баланы жұқтыру қаупі артады. АИТВ жұқтырған әйелдің өз денсаулығына жауапкершілікпен қарауы және жүктілік кезінде тұрғылықты жері бойынша әйелдер консультациясында да, ЖИТС орталығында да уақтылы бақылауы, уақтылы емделуі және емдеуші дәрігердің барлық ұсынымдарын орындауы кезінде ғана баланың денсаулығына кепілдік беруге болады.
Көрсетілген алдын алу шараларын жүргізу және сақтау баланың АИТВ инфекциясын жұқтыру қаупін едәуір төмендетеді.
Байланысқа дейінгі алдын-алу (КДА) — бұл АИТВ-инфекциясын алдын-алу және болдырмау жолы. Бұған АИТВ жұқтырудың алдын алу мақсатында АИТВ теріс диагнозы бар адамның антиретровирустық препараттарын (АРВП) қолдану кіреді. Бірнеше клиникалық зерттеулер ЕЖЕ және трансгендерлік әйелдер, АИТВ-дискордантты жұптар, гетеросексуалдық ерлер мен әйелдер, сондай-ақ ИЕТА арасындағы КДА тиімділігін көрсетті. КДА АИТВ-жұқпасын жұқтырудың алдын алу және алдын алу пакетінің бір бөлігі ретінде ұсынылады, оның ішінде: АИТВ тұрақты тестілеу; мүшеқаптарды жарнамалау және ұсыну; скрининг және жыныстық жолмен берілетін инфекцияларды басқару (ЖЖБИ); қауіпті төмендету бойынша кеңес беру; зиянды азайту бойынша іс-шаралар. КДА осы пакеттегі маңызды құрал болып табылатыны және АИТВ алдын алуға аралас тәсілдің бір бөлігі ретінде АИТВ-жұқпасының елеулі қаупі бар адамдарға ұсынылуы тиіс екендігі туралы жаһандық консенсус бар.
Медициналық қызметтер мен АИТВ алдын алу және емдеу саласында қызметтер көрсететін ұйымдар, атап айтқанда, КДА маңызды қамқоршылары болып табылады және КДА барынша пайда алатын адамдарға жететін АИТВ алдын алудың тиімді бағдарламаларын құруда шешуші рөл атқарады.
АИТВ алдын алу қажеттілігі адамның өмір бойы өзгеріп отырады. Біріктірілген алдын-алу АИТВ жұқтыру қаупін азайтуға бағытталған биомедициналық, мінез-құлық және құрылымдық әдістердің кешені болып табылады. Біріктірілген тәсілді қолдану жеке әдістерді қолданудан гөрі тиімді болуы мүмкін.
КДА маңызды қосымша алдын-алу құралды қамтиды: алдын-алу мақсатында антиретровирустық препараттарды қолдану.
2018 жылдың соңына қарай КДА шамамен 70 елде шамамен 380 000 адамға тағайындалды. ДДҰ мүше елдердің 20% – дан астамы КДА нұсқаулығын қабылдады немесе қабылдауды жоспарлады.
Әдетте, КДА таблетка түрінде тенофовир және эмтрицитабин сияқты препараттарды күнделікті ауызша қабылдаудан тұрады.
АИТВ инфекциясы адамның иммун тапшылығы вирусы тудыратын баяу дамитын бұл ауру адамның иммундық жүйесін бұза отырып, басқа да инфекциялық аурулардың дамуына әсер етеді. Өйткені иммундық жүйе ағзаны ауру тудыратын микроорганизмдерден қорғау қабілетін жоғалтады. АИТВ инфекциясын жұқтырған адам уақыт өте келе сау адамдар үшін ешқандай қауіп келтірмейтін микроорганизмдердің өзін тез қабылдайтын болады.
Дүниежүзі ЖИТС жайында алғаш рет білгеніне 35 жылдан астам уақыт өтті. Жылдар өткен сайын індет барлық жерде таралып, оның зардаптары ойлағандағыдан әлдеқайда ауыр болды. Әлемде АИТВ жұқпасымен әр минут сайын 10 адам тіркеледі.Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметтеріне жүгінсек, әлемде АИТВ/ВИЧ инфекциясын жұқтырғандар саны 50 миллионнан асып кеткен, оның ішінде шамамен 3,5 миллионы – балалар. Алайда барлық АИТВ инфекциясын жұқтырғандардың ішінде 20-40 жас аралығындағылар басым көпшілігін құрап отыр.
ЖИТС (жұқтырылған иммунитет тапшылығының синдромы) – АИТВ инфекциясының соңғы сатысы. Адам ағзасында пайда болған қоздырғыш иммундық жүйенің маңызды клеткалары – лимфоциттерді жояды. Кез келген адам қанында бір текше миллилитрде саны 800-ден 1200-ге дейін лимфоциттер болады. Егер бұл клеткалардың саны 500-ге төмендесе, адам әртүрлі қоздырғыштарды, микробтарды тез қабылдайды. АИТВ/ВИЧ көп жылдар бойы адам ағзасында өмір сүріп, оның алғашқы белгілері пайда болғанша басқа адамға жұғуы мүмкін. Көптеген адамдар АИТВ өз басыма келеді деп ойламайды. Себебі, қоздырғыш белгісі адам бойынан табылғаннан бастап ауру дамығанша 10 және одан көп жылдар өтуі мүмкін.
Аталмыш қатерлі дерттен бойыңды аулақ ұстау мен өз денсаулығыңды, болашағыңды қорғаудың ең сенімді, тура жолы – есірткіден бас тарту және бейберекет, кездейсоқ жыныстық қатынастан бойды аулақ салу. Әр адам өз денсаулығы үшін, өсіп келе жатқан ұрпағы үшін ойлануы керек!
Байланысқа дейінгі алдын-алу (КДА) — бұл АИТВ-инфекциясын алдын-алу және болдырмау жолы. Бұған АИТВ жұқтырудың алдын алу мақсатында АИТВ теріс диагнозы бар адамның антиретровирустық препараттарын (АРВП) қолдану кіреді. Бірнеше клиникалық зерттеулер ЕЖЕ және трансгендерлік әйелдер, АИТВ-дискордантты жұптар, гетеросексуалдық ерлер мен әйелдер, сондай-ақ ИЕТА арасындағы КДА тиімділігін көрсетті. КДА АИТВ-жұқпасын жұқтырудың алдын алу және алдын алу пакетінің бір бөлігі ретінде ұсынылады, оның ішінде: АИТВ тұрақты тестілеу; мүшеқаптарды жарнамалау және ұсыну; скрининг және жыныстық жолмен берілетін инфекцияларды басқару (ЖЖБИ); қауіпті төмендету бойынша кеңес беру; зиянды азайту бойынша іс-шаралар. КДА осы пакеттегі маңызды құрал болып табылатыны және АИТВ алдын алуға аралас тәсілдің бір бөлігі ретінде АИТВ-жұқпасының елеулі қаупі бар адамдарға ұсынылуы тиіс екендігі туралы жаһандық консенсус бар.
Медициналық қызметтер мен АИТВ алдын алу және емдеу саласында қызметтер көрсететін ұйымдар, атап айтқанда, КДА маңызды қамқоршылары болып табылады және КДА барынша пайда алатын адамдарға жететін АИТВ алдын алудың тиімді бағдарламаларын құруда шешуші рөл атқарады.
АИТВ алдын алу қажеттілігі адамның өмір бойы өзгеріп отырады. Біріктірілген алдын-алу АИТВ жұқтыру қаупін азайтуға бағытталған биомедициналық, мінез-құлық және құрылымдық әдістердің кешені болып табылады. Біріктірілген тәсілді қолдану жеке әдістерді қолданудан гөрі тиімді болуы мүмкін.
КДА маңызды қосымша алдын-алу құралды қамтиды: алдын-алу мақсатында антиретровирустық препараттарды қолдану.
2018 жылдың соңына қарай КДА шамамен 70 елде шамамен 380 000 адамға тағайындалды. ДДҰ мүше елдердің 20% – дан астамы КДА нұсқаулығын қабылдады немесе қабылдауды жоспарлады.
Әдетте, КДА таблетка түрінде тенофовир және эмтрицитабин сияқты препараттарды күнделікті ауызша қабылдаудан тұрады.
АИТВ – адамның иммун тапшылығы вирусының, яғни адамның иммунды жүйесін зақымдайтын вирустың қысқартылған атауы. Адамның иммундық жүйесін зақымдай отырып, басқа инфекциялық аурулардың дамуына ықпал етеді. Өйткені адамның иммундық жүйесі әлсіз болғандықтан, ауру туғызатын микроорганизмдермен күресуге қабілеті төмендейді. АИТВ жұқтырған адам сау адамға мүлде қауіп тудырмайтын микрорганизмдерге өте сезімтал болып келеді. Иммун тапшылығы вирусы адамнан адамға жұғады. АИТВ адамнан адамға үш жол арқылы беріледі: қан арқылы, жыныстық қатынас және тігінен (анасынан баласына жүктілігі , босану кезінде және ана сүтімен). Инфекция масаның шағуы, қол беріп амандасу, сүйісу, жүзу бассейндерінде шомылу арқылы берілмейді.
Бастапқыда ауру білінбейді. Көпшілік жағдайда АИТВ жұқтырғанын және басқаға қауіп төндіретіні туралы біле бермейді. Жұқтырған адам көбіне ауру жұқтырғанын сезбей де қалады. Бірнеше апта өткен соң ғана тұмауға ұқсас белгілер пайда бола бастайды (дене қызуы көтеріледі, тері бетінде бөртпелер шығады, лимфа түйіндері үлкейеді, іші өтеді). Вирус жұқтырған адам көп жыл бойы өзін сау адамдай сезінеді. Бұл аурудың жасырын кезеңі деп аталады. Бірақ бұл кезде адам ағзасында өзгеріс болмады деуге болмайды. Ауру қоздырғыш, оның ішінде АИТВ адам ағзасына енеді, иммундық жүйе иммундық жауап құрайды. Ауру қоздырғышты жоймақшы болып әрекеттенеді. Ол үшін иммундық жүйе антидене өндіреді. Антидене ауру қоздырғышты жоюға көмектеседі. Сонымен қатар қанның арнайы ақ жасушасы (лимфоцит) ауру тудырғыш агентпен күреседі. Өкінішке орай АИТВ-мен күресуде бұл жеткіліксіз, иммундық жүйе АИТВ жеңе алмайды, ал өз кезегінде вирус иммундық жүйені бұзады.
Вирусты жұқтырған адам ЖИТС-ке ұшырады деуге болмайды. ЖИТС-ке ұласуына ұзақ жыл өтеді (орта есеппен 10-12 жыл). АИТВ инфекциясын немесе ЖИТС-пен ауырған адам «Қанша жыл өмір сүремін?» және «Ауруым асқынған ба?» деген сұрақтар қояды. АИТВ да, ЖИТС те әр түрлі асқынады және бұл сұраққа нақты жауап беру мүмкін емес. Бүгінгі күні осы аурумен ауыратын адамдар бұрынғы жылдарға қарағанда ұзақ өмір сүреді. АИТВ және ЖИТС-ті емдеу жылдан жылға нәтижесін беруде.
Емдеу нәтижесінде ұзақ уақыт өздерін сау адамдай сезінеді. Емдеудің жаңа әдістері іздестірілуде. Инфекциямен күресте тиімді жаңа дәрілік заттардың пайда болатынына күмән жоқ, әрине. АИТВ жұқтырып алмау үшін қарапайым ережелерді сақтауыңыз қажет: есірткі заттарын пайдаланбаңыз және бірнеше адам пайдаланған шприцті қолдануға болмайды, қорғаныс құралдарынсыз кездейсоқ жыныстық қатынасқа түспеу керек, жыныстық қатынас арқылы берілетін ауруларды емдеу қажет, жүктілік кезінде дәрігердің бақылауында болу, өзіңіздің статусыңызды білу үшін АИТВ тестіден өту.
ЖИТС (СПИД) – жұқтырған қорғаныш тапшылығының белгісі. Қорғаныш жүйесі әлсіреген кезде адам кез-келген ауруға, әсіресе жұқпалы ауруларға (құрт ауруы-туберкулез, өкпе қабынуы) қабылдағыш болады. Ондай жұқпалы аурулар «оппортунистік» (қолайлы жағдайларды пайдалана білетіндер) деп аталады, себебі олар адам қоғаныш жүйесі әлсіреп ауру қоздырғышына қарсы түру қабілеті әлсіреген кезде пайда болады.
Қазіргі кезде АИТВ жұқпасының даму қарқынын тоқтататын дәрі-дәрмектер бар. Басқа дәрі-дәрмектермен «оппортунистік» жұқпаларды алдын алу немесе емдеуге болады. Егер ерте анықтаса оның алдын алу және емдеу мүмкіндігі көбірек болады.
АИТВ жұқтырған адамда бір немесе бірнеше оппортунистік ауру анықталып және CD4 клеткаларының мөлшері белгілі деңгейге дейін төмендесе, ЖИТС деген диагноз қойылады.
АИТВ қалай жұғады?
Қанға АИТВ қажетті мөлшерде түскенде жұғуы мүмкін. Құрамында АИТВ-ның жұғатын мөлшері бар организм сұйықтары, олар:
Қан;
Қынап сұйықтығы;
Шәуіт;
Ана сүті.
Сілекей, тер, несеп құрамында қоздырғыш жұқтыратын мөлшерде болмайды. АИТВ зақымдалмаған тері арқылы немесе ауа арқылы тұмау қоздырғышы сияқты берілмейді.
АИТВ жұқпасының бірнеше жұғу жолдары бар:
АИТВ жұғудың 3түрі
1)ЖЫНЫСТЫҚ ҚАТЫНАС АРҚЫЛЫ-сақтанбаған (мүшеқапсыз) терең жыныстық қатынас;
2) ҚАН АРҚЫЛЫ
Шприц, ине және басқа да инъекция құралдарын ортақ қолдану;
Тату пирсинг үшін залалсыздандырылмаған құралдар қолдану;
Бөгде адамның қырынатын заттарын, көзге көрінетін қан қалдықтары бар тіс щеткаларын қолдану нәтижесінде;
Жұқпасы бар қан тапсырушының қанын құйғанда.
3) АИТВ-ОҢ НӘТИЖЕЛІ АНАДАН БАЛАҒА- жүктілік, босану және емізу кезінде.
АИТВ өмір сүретін адамдар АИТВ және COVID-19 туралы не білуі керек?
COVID-19-бұл ауыр ауру, сондықтан АИТВ өмір сүретін барлық адамдар әсерді азайту азайту және COVID-19 вирустың таралуын болдырмау үшін барлық алдын-алу шараларын қабылдауы керек. Жалпы популяциядағыдай, АИТВ өмір сүретін қарт адамдар немесе жүрек немесе өкпе мәселелері бар АИТВ өмір сүретін адамдар вирусты жұқтыру қаупі жоғары және ауыр белгілері болуы мүмкін. Екі індетке де жауап беретін елдер мен қауымдастықтардан біз АИТВ және COVID-19 АИТВ өмір сүретін адамдарға әсері туралы белсенді түрде білетін боламыз.
Инновацияларды сәтті енгізу немесе АИТВ өмір сүретін адамдарға коронавирустың әсерін азайту үшін қызмет көрсетуді бейімдеу сабақтары олар пайда болған кезде таралады және көбейеді. АИТВ өмір сүретін адамдар, әсіресе АИТВ-инфекциясы өршіп келе жатқан немесе нашар бақыланатын адамдар абай болу керек және алдын-алу шаралары мен ұсыныстарына назар аудару керек. Сондай-ақ, АИТВ өмір сүретін адамдар АИТВ-инфекциясына қарсы дәрі-дәрмектердің бірнеше айлық қорын алуы маңызды. АИТВ өмір сүретін адамдар мен COVID-19 инфекциясының алдын алу үшін негізгі сақтық шаралары.
Қолыңызды сабынды сумен жиі жуыңыз (40-60 секунд) немесе спирт негізіндегі қолмен тазартқыш құралмен (20-30 секунд). Жөтелгенде немесе түшкіргенде, аузыңыз бен мұрныңызды бүгілген шынтақпен немесе майлықпен жабыңыз. Майлықты қолданғаннан кейін бірден тастаңыз.
Қызба немесе жөтел бар кез-келген адаммен тығыз байланыста болмаңыз. Ауырған кезде үйде болыңыз. Егер сізде қызба, жөтел және тыныс алу қиын болса және жақында COVID-19 туралы хабарланған жерде саяхаттасаңыз немесе тұрсаңыз, сіз дереу жергілікті медициналық қызметке, дәрігерге немесе жергілікті ауруханаға баруыңыз керек. Дәрігер кеңсесіне немесе ауруханаға бармас бұрын алдын-ала қоңырау шалып, олардың белгілері мен соңғы сапарлары туралы айтып беріңіз. Егер сіз ауырып жатсаңыз, медициналық маска киіп, басқалардан қашықтықта болыңыз.
COVID-19 туралы фактілерді біліңіз және әрқашан Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы сияқты сенімді көзді пайдаланыңыз:
Сізде қажетті дәрі — дәрмектер болуы керек-ең дұрысы, 30 немесе одан да көп күн. Қазіргі уақытта Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы АИТВ қарсы дәрі-дәрмектерді дәрігердің жоспарлы сапары кезінде адамдардың көпшілігі үшін кемінде үш ай мерзімге ұсынуды ұсынады, бірақ бұл ұсыныс барлық елдерде әлі кең таралмаған.
Егер сіздің қоғамдастықта медициналық және терапевтік көмекке қалай қол жеткізуге болатындығы туралы кеңес қажет болса, телефон арқылы клиникамен байланыс жолдарын анықтаңыз. Бұл емдеуге антиретровирустық терапия, туберкулезге қарсы дәрі-дәрмектер (егер сіз туберкулезден емделіп жүрсеңіз) және сізде болуы мүмкін ауруларға арналған басқа да дәрі-дәрмектер кіруі мүмкін.
Есірткі пайдаланатын адамдарды, секс-бизнес қызметкерлерін, гейлерді және ерлермен, транссексуалдармен және тұтқындармен жыныстық қатынасқа түсетін басқа да еркектерді қоса алғанда, халықтың негізгі топтары оларда АИТВ-инфекциясының алдын алу үшін стерильді инелер мен шприцтер және/немесе опиоидты алмастыратын терапия, мүшеқаптар және жанасуға дейінгі құралдар сияқты қажетті құралдардың болуын қамтамасыз етуі тиіс.
АИТВ өмір сүретін адамдардың жергілікті желісіне электронды құралдармен қалай байланысуға болатындығын біліңіз. Қоғамдық денсаулық сақтау шаралары адамдардан үйде болуды талап еткен жағдайда немесе сіз ауырып қалсаңыз, телефон және әлеуметтік өзара әрекеттесудің жоспарын жасаңыз.
COVID-19 ауруы қорқыныш пен мазасыздықты тудыруы мүмкін, сондықтан бәріне өздеріне қамқорлық жасап, жақын адамдарымен сөйлесуге кеңес беріледі. АИТВ өмір сүретін адамдар мен олардың қауымдастықтары тұрақтылық, өмір сүру және өркендеудің көп жылдық тәжірибесіне ие және қазіргі дағдарыс жағдайында отбасылар мен қауымдастықтарды өзара қолдаудың бай ортақ тарихына сүйене алады. Психикалық денсаулығыңызға ерекше назар аударыңыз.
Стигманы тоқтату және олардың құқықтарын білу
Стигма мен дискриминация COVID-19 тиімді жауап беруге кедергі болып табылады. Бұл эпидемиядан зардап шеккен топтарға нәсілшілдік, стигма және дискриминация бағытталуы мүмкін уақыт. COVID-19 ауруы сіздің жұмыс орныңызға, медициналық көмекке қол жетімділігіңізге немесе қоғамдастықта әлеуметтік алыстату шаралары қабылданған жағдайда Сізге немесе балаларыңызға білім алуға әсер етуі мүмкін. Өз құқықтарыңызды біліп, сіз және сіздің қауымдастық бұған дайын екеніне көз жеткізіңіз.
COVID-19 емі белсенді түрде зерттелуде және қазіргі уақытта АИТВ емдеуде қолданылатын антиретровирустық препараттардың COVID-19 емдеу үшін пайдалы болатындығын анықтау үшін бірнеше рандомизацияланған клиникалық зерттеулер жүргізілуде. Көптеген басқа мүмкін емдеу әдістері мұқият жоспарланған клиникалық зерттеулерде де тексеріледі. Бұл сынақтар әлі аяқталмағандықтан, антиретровирустық дәрі-дәрмектер немесе басқа дәрі-дәрмектер COVID-19 емдеуде тиімді ме деп айтуға әлі ерте.
Алдын алу және қоғаммен байланыс бөлімінің меңгерушісі Ғ.Ү. Садыбекова
Бүгін Жамбыл облыстық ЖИТС орталығының мәжіліс залында медицина қызметкерлері күніне орай салтанатты жиын өтті.
Жиынға орталықтың бас дәрігері Ерлан Исмағұлов және Бахыт Қозбақов «Ақ Ниет» кәсіпкерлер одағының төрағасы сонымен қатар орталықтың қызметкерлері қатысты.
Жиында ЖИТС орталығының бас дәрігерінің ұйымдастыру әдістемелік және эпидемиологиялық мәселелері жөніндегі орынбасары Орынкүл Әбдикеримова дәрігерлерді мерекемен құттықтап, сәттілік тілеп, өз кезегінде барша дәрігерлерге ризашылығын білдіріп, ізгі тілектерін жеткізді.
Салтанатты жиында денсаулық сақтау саласында қызмет істеп жүрген дәрігерлер «Денсаулық сақтау ісіне қосқан үлесі үшін», Денсаулық сақтау министрлігінің «Құрмет грамотасы», және алғыс хаттарымен марапатталды.
«Цифрлық Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасын іске асыру, «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасының 07.07.2020 жылғы №360-VI ҚРЗ Кодексін және Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің 2022 жылғы 06 – 10 маусым аралығындағы АИТВ-инфекциясының алдын алу жөніндегі бұйрықтарын іске асыру үшін АИТВ-инфекциясының бар-жоғына зерттеп-қараудың тиімділігін арттыру мақсатында Жамбыл облыстық ЖИТС орталығы «К-Lab» ЗАЖ зертханалық ақпараттық жүйесін енгізу бойынша облыстық оқыту семинарларын өткізді. Семинарға меншік нысанына қарамастан 69 медициналық ұйым, сондай-ақ пенитенциарлық жүйенің өкілдері қатысты.
Бұл жүйе облыстың барлық медициналық ұйымдарымен АИТВ-ға уақтылы тексерілуді үйлестіруге мүмкіндік береді.
