Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 27 қарашадағы № ҚР ДСМ-211/2020 бұйрығына сәйкес АИТВ-инфекциясының бар-жоғын зерттеу ересектер мен 18 айдан асқан балаларда АИТВ-инфекциясының диагностикасын жүргізу тәртібіне сәйкес жүргізіледі.
Ересектер мен 18 айдан асқан балаларда АИТВ инфекциясын диагностикалауды жүргізу тәртібі екі кезеңнен тұрады – бірінші және растайтын.
Бірінші кезең: бастапқы зерттеу (бұдан әрі – Т1) кезінде бір мезгілде р24 вирустық антигені және бірінші және екінші үлгідегі АИТВ антиденелер иммуноферменттік талдау (бұдан әрі – ИФТ) немесе иммунохемилюминесценттік талдау (бұдан әрі – ИХЛ) немесе электрохемилюминесценттік талдау (бұдан әрі-ЭХЛ) әдісімен айқындалады. Бірінші кезеңде диагностикалық сезімталдығы бар тест-жүйелер пайдаланылады – 100% (сенімгерлік аралықтың 95% төменгі шегі – 99% кем емес); диагностикалық ерекшелігі – 99% кем емес (сенімгерлік аралықтың 95% төменгі шегі – 98% кем емес); аналитикалық сезімталдығы-2 ХБ/мл артық емес (р24 антигенінің ең аз мөлшері). АИТВ инфекциясының маркерлерін серологиялық әдіспен анықтауға әрбір қою кезінде жиынтыққа қоса берілетін бақылау үлгілеріне қосымша процестің тұрақтылығын бағалау үшін 2,0-2,5 диапазонындағы позитивтілік коэффициентімен (ОП/ОПкрит) зертханалық бақылаудың ішіне қою жүргізіледі.
Т1 теріс нәтижесін алған кезде зерттелетін адамға «АИТВ теріс» нәтижесі беріледі. Зерттелетін адам теріс нәтижені жеке басын куәландыратын құжатты көрсеткен кезде зертханаға зерттеу үшін қан үлгісі түскен сәттен бастап 3 жұмыс күні ішінде қан алу орны бойынша алады. Нәтижені берер алдында тестіден кейінгі кеңес жүргізіледі.
Т1 оң нәтижесін алған кезде Т1 немесе ТТ – дан ерекшеленетін тест-жүйені пайдалана отырып, екінші зерттеу (бұдан әрі-Т2) жүргізіледі. Үшінші және төртінші буын тесттерін қолдануға рұқсат етіледі.
Егер Т2 нәтижесі теріс болса, Т1 және Т2 тесттерін қолдана отырып, сол үлгіні қайта зерттеу жүргізіледі.
Қайта зерттеуде екі теріс нәтиже алған кезде «АИТВ теріс» нәтижесі беріледі.
Зерттеудің екі оң нәтижесін алған кезде көлемі кемінде 1 мл. сарысудың үлгісі соңғы қойылған сәттен бастап үш жұмыс күнінен кешіктірілмейтін мерзімде растаушы зерттеулер жүргізу үшін АМДҰ зертханасына жіберіледі.
Қарама-қайшы зерттеу нәтижелерін алған кезде (Т1+, Т2 -) нәтиже күмәнді болып саналады. Күнтізбелік 14 күннен кейін ересектер мен 18 айдан асқан балаларда АИТВ-инфекциясының диагностикасын жүргізу тәртібінің 1-кезеңіне сәйкес қайта қан алу және АИТВ-инфекциясына зерттеу жүргізіледі (АМДҰ АИТВ-инфекциясының күмәнді нәтижесі туралы ақпаратты АИТВ-инфекциясына қайта тексеру үшін АИТВ инфекциясының алдын – алу саласындағы қызметті жүзеге асыратын аумақтық мемлекеттік денсаулық сақтау ұйымына береді).
Күнтізбелік 14 күннен кейін АИТВ-инфекциясына күмәнді нәтиже қайтадан алынған кезде басқа серологиялық тестілерді қолдана отырып, қосымша зерттеулер жүргізіледі. Теріс нәтиже жүргізілген үш зерттеудің екі теріс нәтижесі бойынша беріледі. Оң нәтиже жүргізілген үш зерттеудің екі оң нәтижесі бойынша беріледі. Жүкті әйелдерді тексерген жағдайда тестінің сезімталдығы 50 мл/көшірмеден аспайтын АИТВ молекулярлық — биологиялық тестілері (рибонуклеин қышқылын (бұдан әрі — РНҚ) сандық анықтау немесе АИТВ провирустық дезоксирибонуклеин қышқылын (бұдан әрі-тДНҚ) анықтау) қосымша пайдаланылады.
Растаушы кезең: АИТВ инфекциясының алдын – алу саласындағы қызметті жүзеге асыратын аумақтық мемлекеттік денсаулық сақтау ұйымдарынан алынған бастапқы оң үлгілерді растау ИФТ немесе ИХЛТ немесе ЖТ және иммундық блот (бұдан әрі – ИБ) немесе АМДҰ зертханасында АИТВ ақуыздарының бейіні бар иммунохроматографиялық тест (2 ENV, GAG, POL) әдістерімен жүргізіледі.
АМДҰ зертханасы полимеразды тізбекті реакцияның (бұдан әрі – ПТР) оң нәтижесі және ИФТ немесе ИХЛ немесе ЭХЛ теріс немесе күмәнді нәтижесі бар қан қызметі ұйымынан биоматериалды алған кезде серонегативті терезе кезеңінде АИТВ инфекциясын сәйкестендіру үшін молекулярлық-биологиялық тестілерді қолдана отырып, қосымша зерттеу жүргізіледі. Тексерілетін донор диагнозды растағанға немесе алып тастағанға дейін АИТВ инфекциясының алдын-алу саласындағы қызметті жүзеге асыратын аумақтық мемлекеттік денсаулық сақтау ұйымында серобақылауда болады.
ИФТ немесе ИХЛТ немесе ЖТ теріс нәтиже алған кезде АМДҰ зертханасындағы ақпарат ересектер мен 18 айдан асқан балаларда АИТВ инфекциясының диагностикасын жүргізу тәртібіне сәйкес күнтізбелік 14 күннен кейін қанды қайта алуды және АИТВ зерттеп-қарауды жүргізу үшін АИТВ инфекциясының алдын-алу саласындағы қызметті жүзеге асыратын аумақтық мемлекеттік денсаулық сақтау ұйымына беріледі (1-кезең).
ИФТ немесе ИХЛТ немесе ЖТ оң нәтиже алған кезде АМДҰ зертханасында растаушы тест жүргізіледі: ИБ немесе АИТВ ақуыздарының бейіні бар иммунохроматографиялық тест (2 ENV, GAG, POL).
ИБ теріс нәтижесі немесе АИТВ (2 ENV, GAG, POL) ақуыздары бейінімен иммунохроматографиялық тест алынған және ИФТ немесе ИХЛТ немесе ЖТ оң нәтиже алынған кезде ересектер мен 18 айдан асқан балаларда АИТВ инфекциясын диагностикалауды жүргізу тәртібіне сәйкес бірінші кезеңнен бастап рет-ретімен 1 немесе 3 айдан кейін қайта зерттеу жүргізіледі. ИФТ немесе ИХЛТ АИТВ антиденелер титрлерінің оң серпіні және теріс ИБ болмаған кезде 3 айдан кейін ПТР әдісімен зерттеу жүргізіледі.
АИТВ ақуыздары бейіні (2 ENV, GAG, POL) бар ИБ күмәнді нәтижесін немесе иммунохроматографиялық тестті және ИФТ немесе ИХЛА немесе ЖТ оң нәтижені алған кезде ересектер мен 18 айдан асқан балаларда АИТВ инфекциясының диагностикасын жүргізу тәртібіне сәйкес күнтізбелік 14 күн немесе 1 ай өткен соң бірінші кезеңнен бастап рет-ретімен қайта зерттеу жүргізіледі.
ИФТ немесе ИХЛТ АИТВ антиденелер титрлерінің оң серпіні және күмәнді ИБ болмаған кезде 1 айдан кейін ПТР әдісімен зерттеу жүргізіледі. Жүкті әйелдердің ИБ алғашқы күмәнді нәтижесі кезінде тестілеудің кейінгі мерзімдерінде қосымша тестілеуді жеке тәртіппен өткізу туралы мәселе шешіледі.
Теріс нәтиже кезінде ПТР (АИТВ РНҚ) 14 күнтізбелік күннен кейін қайта зерттеу жүргізіледі.
Жүкті әйелдерде ПТР (АИТВ РНҚ) оң нәтижесімен үшінші триместрде антиретровирустық терапия тағайындалады.
Егер ПТР нәтижесі теріс болып, ИФТ немесе ИХЛТ және ИБ АИТВ антиденелер титрлерінің оң серпіні болмаған кезде 3 айдан аспайтын мерзімде АИТВ антиденелерге спецификалық емес реакция немесе серобақылауға қою туралы мәселе шешіледі.
ИБ оң нәтижесі немесе АИТВ ақуызының бейіні (2 ENV, GAG, POL) бар иммунохроматографиялық тест алынған кезде АИТВ инфекциясының алдын-алу саласындағы қызметті жүзеге асыратын аумақтық денсаулық сақтау ұйымына «АИТВ антиденелер анықталды» нәтижесі беріледі. Тексерілетін адамнан қан алу жүргізілген медициналық ұйымға арналған нәтиже бланкісіне ИБ нөмірі және оның берілген күні енгізіледі. Бұрын АИТВ-инфекциясы диагнозы қойылған адамдарға тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде растаушы тестпен (ИБ немесе АИТВ ақуыздары бейіні бар иммунохроматографиялық тест (2 ENV, GAG, POL) қайта зерттеу жүргізуге жол берілмейді.
ИБ нәтижесі АИТВ инфекциясына бастапқы зерттеуді орындайтын зертханаға қан үлгісі түскен сәттен бастап 15 жұмыс күні ішінде беріледі.
Тексерілуші АИТВ-инфекциясының алдын-алу саласындағы қызметті жүзеге асыратын аумақтық денсаулық сақтау ұйымынан тестілік кеңес жүргізе отырып, АИТВ-инфекциясына тесттің оң нәтижесін алады, оған мыналар кіреді: тестілеу салдарын бағалау, жеке қауіп факторларының болуын немесе болмауын айқындау, АИТВ берілу жолдары және қорғану тәсілдері, АИТВ-жұқтырғандарға қолжетімді көмек түрлері туралы ақпарат беру.
Тестілік кеңес беруден кейін: АИТВ-инфекциясын диагностикалау нәтижесінде өзіне-өзі қол жұмсау, депрессия және психикалық денсаулыққа басқа да зардаптар қаупі; АИТВ-инфекциясы диагнозы қойылған әйелдер үшін жыныстық серіктес тарапынан зорлық-зомбылық қаупі, мәртебені ашудың салдары бағаланады. Стресс, агрессивті реакция, депрессия болған кезде науқасқа психологтың көмегі көрсетіледі.
АИТВ инфекциясын жұқтыру фактісін анықтаған денсаулық сақтау ұйымының дәрігері немесе психологы 2014 жылғы 5 шілдедегі «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің 429-бабына және 2014 жылғы 3 шілдедегі Қазақстан Республикасы Қылмыстық Кодексінің 118-бабына сәйкес, пациенттің кодекстің 7-бабының 31) тармақшасына сәйкес әзірленген құпия сұхбат парағына қол қоя отырып, басқа адамдарды жұқтырғаны үшін әкімшілік және қылмыстық жауаптылық туралы ескертеді.
АИТВ-инфекциясына зерттеудің оң нәтижесі болған жағдайда, тұлғадан дербес деректерді электрондық бақылау жүйесіне (бұдан әрі – ЭБ) енгізуге жазбаша хабардар етілген келісім алынады. Дербес деректерді енгізуден бас тартқан кезде ЭБ жүйесіне: иммундық блоттың нөмірі мен күні, аты-жөні, туған күні, эпидемиологиялық анамнез деректері енгізіледі.
Тараз қ.
Төле би даңғылы, 64г
+7 (7262) 45-65-32
aidstaraz@med.mail.kz
Біз әлеуметтік желідеміз
© 2021