Осы жылы Кемсітушілікке қарсы күрес күні ЮНЭЙДС әлемде әлі де бар теңсіздікті жоюдың маңыздылығына назар аударуға шақырады, мысалы, табыс деңгейі, жынысы, жасы, денсаулық жағдайы, Жұмыспен қамту, мүгедектік, жыныстық бағдар, есірткіні қолдану, гендерлік сәйкестілік, нәсіл, әлеуметтік саты, этникалық шығу тегі және дін.
Дүние жүзі халқының 70%-нан астамын қамтыған теңсіздіктің артуы бытыраңқылық қаупін арттырады және экономикалық және әлеуметтік дамуға кедергі келтіреді. COVID-19 ең осал адамдарға әсер етеді және COVID-19 қарсы жаңа вакциналардың пайда болуы оларға қол жетімділіктің теңсіздігін төмендеткен жоқ. Қазіргі жағдайды «вакцина апартеиді» деп атаған.
Кемсітушілік пен теңсіздік бір-бірімен тығыз байланысты. Жеке адамдарға немесе бүкіл топтарға қатысты құрылымдық немесе әлеуметтік болсын, кемсітушіліктің шекаралық формалары теңсіздіктің әртүрлі көріністеріне әкелуі мүмкін, мысалы, кірістер, оқу нәтижелері, денсаулық жағдайы және жұмысқа орналасу. Сонымен қатар, теңсіздіктің өзі стигма мен кемсітушілікті тудыруы мүмкін. Бұл теңсіздікке қарсы күресте кемсітушілік мәселесіне де назар аудару керек дегенді білдіреді. Халықтың негізгі топтарының өкілдері көбінесе кемсітушілікке, стигмаға тап болады және көптеген жағдайларда құқық қорғау органдарының қызметкерлері тарапынан озбырлықтың құрбаны болады. Зерттеулер көрсеткендей, мұндай әлеуметтік және құрылымдық дискриминация емдеу мен әділеттілікке қол жеткізу тұрғысынан айтарлықтай теңсіздіктің пайда болуына әкеледі.
Теңсіздік пен кемсітушілікті жою ЖИТС індетін тоқтату үшін өте маңызды. Біз 2030 жылға қарай ЖИТС тоқтату жөніндегі ғаламдық мақсатқа жете алмай отырмыз, бұл білімнің, мүмкіндіктің немесе қаражаттың жетіспеушілігінен емес, АИТВ алдын алу мен емдеудің дәлелденген шешімдерін тиімді жүзеге асыруға кедергі болатын құрылымдық теңсіздіктен. Осылайша, мысалы, жақында жүргізілген зерттеулер көрсеткендей, гей ер адамдарда және ер адамдармен жыныстық қатынаста болған басқа ер адамдарда АИТВ жұқтыру қаупі дәстүрлі емес жыныстық бағдар қылмыстық қудалауға ұшыраған елдерде, неғұрлым қолайлы құқықтық ортасы бар елдермен салыстырғанда екі есе жоғары. АИТВ байланысты стигматизация мен кемсітушіліктің барлық түрлерін жою жөніндегі жаһандық серіктестік бағдарламаны ұйымдастыру стигма мен кемсітушілік пайда болатын алты негізгі саланы бөліп көрсетті: денсаулық сақтау, білім беру, жұмыс орындары, сот төрелігі жүйесі, отбасы және қоғам, жедел және гуманитарлық көмек саласы.
Теңсіздікпен күресу жаңа идея емес. 2015 жылы барлық елдер тұрақты даму мақсаттарына сәйкес ұлттық және халықаралық деңгейлердегі теңсіздікті азайтуға міндеттеме алды. Бұл міндеттеме әлі орындалған жоқ. Теңсіздіктерді жою ЖИТС індетін тоқтатуға ғана емес, сонымен қатар АИТВ өмір сүретін адамдардың құқықтарын қорғауға, COVID-19 және басқа пандемиялармен күрестің тиімділігін арттыруға, экономиканың қалпына келуі мен тұрақтылығын қамтамасыз етуге көмектеседі. Сонымен қатар, теңсіздікті жою миллиондаған адамдардың өмірін сақтап, жалпы қоғам өмірін жақсартуға мүмкіндік береді. Ол үшін кемсітушілікті барлық түрлерімен жеңу қажет.
Алайда, барлығына құрметпен қарау мәдениетін қалыптастыру үшін саяси, экономикалық және әлеуметтік өзгерістер қажет, бұл әр адамның құқығын қорғауға және қиын өмір жағдайларына тап болған және маргиналданған халық топтарының қажеттіліктерін қанағаттандыруға мүмкіндік береді.
Теңсіздікті жеңу үшін елеулі өзгерістер қажет болады. Атап айтқанда, біз кедейлік пен аштық мәселесін шешіп, денсаулық сақтау, білім беру, әлеуметтік қорғау және жұмыс орындарын құруға көп қаражат салуымыз керек.
Үкіметтерге инклюзивті әлеуметтік-экономикалық даму үшін жағдай жасау керек. Барлығына бірдей мүмкіндіктер беру және теңсіздікті жою үшін кемсітушілік заңдардан, ережелерден және рәсімдерден бас тарту қажет.
Бірақ әркім өз үлесін қоса алады, өйткені кемсітушілік біздің өміріміздің барлық саласында теңсіздікке әкеледі. Сіздің кім екеніңіз маңызды емес: мұғалім, оқушы, полиция қызметкері, дәрігер, қызметкер немесе жұмыс беруші, белсенді немесе діни жетекші, бала немесе ата-ана, егер сіз кемсітушілікке куә болсаңыз, көмектесе аласыз. Өз мектебіңізде, жұмыс орныңызда немесе қоғамдастықтың әртүрлілігін қолдай отырып немесе қолданыстағы заңдардың өзгеруін қолдай отырып, сіз кемсітушілік пен теңсіздікке қарсы тұруда маңызды рөл атқарасыз. Егер халықтың бір бөлігі жақсы өмір сүру мүмкіндігінен айырылса, тұрақты дамуға қол жеткізу және планетаны барлығына ыңғайлы ету қиын. Қазіргі әлемде біз бәріміз бір-бірімізбен байланыстымыз. Жаһандық теңсіздік біз кім екенімізді және қайда тұратынымызға қарамастан бәрімізге әсер етеді.
Бүгін, Кемсітушілікке қарсы күнде біз сіздерді көптеген адамдардың толыққанды және нәтижелі өмір сүруіне кедергі келтіретін теңсіздіктерге қарсы науқанымызға қосылуға шақырамыз және үкіметтерді кез-келген кемсітушілікті жою бойынша өз міндеттемелерін орындауға шақырамыз.