Биылғы жылы Кемсітушілікке қарсы күрес күні қазіргі жағдайға біршама қолайсыздық келтіріп отыр.
Вирустар бәріне бірдей – кемсітусіз қарайды деп айту әдетке айналған. Алайда, біз бірнеше рет көз жеткізгендей, дағдарыстар туралы және адамдардың өздері туралы бұлай айту мүмкін емес.
COVID-19 қоғамдағы алауыздықты күшейтті. Қазірдің өзінде қиын жағдайдағы халықтың маргиналданған топтарының өкілдері экономикалық тұрғыдан қатты зардап шекті және өмірлік маңызды қызметтерге «кезек соңында» болды. Сонымен қатар, кейде олар дағдарыстың басталуына негізсіз айыпталды.
Дегенмен, бірінші болып көмекке ең әлеуметтік оқшауланған қоғамдастықтар келді – өйткені оларда тиісті тәжірибе жинақталған, адамдар өздерін қолайсыз сезінетінін білді және денсаулық пен қалпына келтіру құқығы барлығында болуы керек деп талап етті.
ЮНЭЙДС бүкіл әлем бойынша қоғамдастықтармен ынтымақтастықта теңдікті жақтайды. Біз теңсіздіктің кез-келген түріне, жынысына, табыс деңгейіне, нәсіліне, мүгедектігіне, жыныстық бағдарына, этникалық тегіне немесе дініне байланысты «жоқ» деп айтамыз. Мұндай теңсіздік қоғамға зиян келтіреді және әділеттілік пен құрмет қағидаттарын бұзады.
Біз дискриминацияны, стигматизацияны және криминализацияны тоқтатуға шақырамыз.
Біз барлық ұйымдар мен барлық ықпалды адамдарды кемсітушіліктен бас тартып қана қоймай, оған қарсы белсенді болуға шақырамыз.
Кемсітушілік өлтіреді. Бұл төтенше жағдайларды ушықтырады және пандемияны күшейтеді.
Біз жалпы әлемдік мақсатқа — 2030 жылға қарай ЖИТС жоюға-білімнің, мүмкіндіктердің немесе қаражаттың жетіспеушілігінен емес, жолымыздағы құрылымдық теңсіздіктен қол жеткізе алмай отырмыз. Осылайша, мысалы, зерттеулер жыныстық бағдарға қатысты қылмыстық заңдар гей ерлер мен ер адамдармен жыныстық қатынасқа түсетін басқа ер адамдар үшін АИТВ жұқтыру ықтималдығын екі есе арттыратынын көрсетті. Мұндай заңдардың күшін жою – АИТВ пандемиясын жоюдың маңызды шарты.
Сол сияқты, мигранттарға мен халықтың басқа әлеуметтік және шеттетілген топтарына қатысты кемсітушілік олардың COVID-19 тестілеу, емдеу және қолдау қызметтеріне қол жеткізуін қиындатады. Бұл жағдай бәрімізге әсер етеді.
Біздің елдерімізді қамтитын кемсітушілік халықаралық деңгейде де теріс әсер ететінін көріп отырмыз. COVID-19 вакциналарының пайда болуымен теңсіздік күшейе түсті. Барлығы 10 ел вакциналардың барлық қол жетімді мөлшерінің 75% – дан астамын алды, ал 130-дан астам ел бірде-біреуін ала алмады. Оңтүстік Африкада бұл жағдай «вакциналық апартеид» деп аталды. БҰҰ бас хатшысы айтқандай, «вакциналарға қатысты теңдік-бұл адам құқықтары мәселесі … Вакциналық ұлтшылдық бұл құқықтарды жоққа шығарады». Әр елдің әр тұрғынының өмірі басқалар сияқты құнды.
Теңсіздікті жою адам құқығын қорғауға көмектеседі, қоғамды COVID-19 және болашақ пандемиямен күресуге дайындайды және экономиканың жедел қалпына келуіне және тұрақтылыққа қол жеткізуге ықпал етеді.
Біз ғаламшардағы барлық адамдардың денсаулығын сақтау құқығын қорғауға тиіспіз, бұл үшін мұқтаждардың бәрі сыйламаушылықтан немесе айыпталудан қорықпай қолдана алатын, мемлекет қаржыландыратын денсаулық сақтау жүйесін қажет етеді.
Біз барлығымыз байқалған кемсітушілік жағдайлары туралы мәлімдеуіміз керек және өз әрекеттерімізбен дұрыс үлгі көрсетуге тырысуымыз керек.
Өйткені, біз сау, қауіпсіз, тең құқылы және гүлденген әлем құра алатынымызға байланысты.
Мен кемсітушілікке тап болған адамдардан шабыт көзін көремін. Олардың табандылығы, батылдығы мен табандылығы біз үшін бағдар бола алады. БҰҰ оларға барынша қолдау көрсетіп, барынша көмек көрсетуде.
Теңсіздікті жоюдың уақыты келді. Кемсітушіліктен бас тарту уақыты келді.
Винни Бианима, ЮНЭЙДС атқарушы директоры.
ЮНЭЙДС
Біріккен Ұлттар Ұйымының ВИЧ / СПИД жөніндегі біріккен бағдарламасы (ЮНЭЙДС) әлемді бір көзқарасқа қол жеткізу үшін басқарады және шабыттандырады: жаңа АИТВ-жұқпаларының нөлі, кемсітушіліктің нөлі және ЖИТС салдарынан болатын өлім. ЮНЭЙДС БҰҰ – ның 11 мекемесінің- «БҰҰ – әйелдер», ЕҚМ, ЮНЕСКО, ДДҰ және Дүниежүзілік банктің күш-жігерін біріктіреді және Тұрақты даму мақсаттары шеңберінде 2030 жылға қарай ЖИТС індетін тоқтату үшін жаһандық және Ұлттық әріптестермен тығыз ынтымақтастық жасайды. Қосымша ақпаратты unaids.org сайтынан білуге болады.